عناصر و رویکرد های نقد به طور معمول انتظار می رود که منتقد فیلم عناصر زیر را در نقد اثر سینمایی بگنجاند. به عبارت دیگر، نقد فیلم معمولاً مشتمل بر فعالیت های زیر است:
- پرداختن به مضمون: یعنی توضیح این که فیلم درباره چیست؟ یا چه مضمونی دارد؟
- توجه به تکنیک های فیلم و شیوه های اجرا یا اعمال آن، مرتبط با مضمون و محتوای اثر؛
- توجه به اندیشه کلی یا پیام فیلم؛ (ایده هایی که فیلم مطرح می کند چقدر معتبر است؟) آیا این ایده با واقعیت های امروزی جامعه مورد نظر فیلم ساز، یا واقعیت های گذشته آن جامعه، مرتبت است یا نه؟
- چنان چه فیلم ساز دارای مجموعه آثاری است (به ویژه اگر فیلم ساز مؤلف باشد) نقد آن اثر باید با در نظر گرفتن آثار دیگرش صورت گیرد (یا مرتبط با آن ها باشد.)
به طور کلی منتقد فیلم در نقد خود به تشریح ویژگی های سمعی و بصری اثر سینمایی با توجه به ایده یا موضوع فیلم می پردازد و در بطن اثر، مواردی از قبیل حقایق دینی، اسطورهای انسانی، تاریخی، اجتماعی و… یا نمادهای محلی، ملی، یا جهانی را جست و جو و کشف می کند.
منتقد فیلم در پی شناخت تناسبات شکلی و محتوایی اثر است. او نهایتاً در نقد خود به کشف جنبه ها و کیفیات زیباشناختی فیلم نایل می آید و پس از این مرحله است که او می تواند اثر سینمایی را ارزش یابی و داوری کند.
یک نقد سازمان یافته و منضبط سینمایی، معمولاً این مراحل را طی می کند:
مرحله اول : توصیف اثر؛ در این مرحله، منتقد به طور خلاصه، شرح می دهد که فیلم درباره چیست و فیلم ساز قصد گفتن چه نکته ای را داشته است؟
مرحله دوم : تحلیل تفسیری یا توصیفی اثر؛ که شامل بررسی روابط بین عناصری است که در ساختار و شکل فیلم از طریق تکنیک ها و تمهیدات هنری به کار رفته توسط فیلم ساز (برای بیان موضوع) مؤثر واقع شده اند.
مرحله سوم : آشکارسازی مفاهیم؛ تعبیر و تفسیر مفاهیمی که در فیلم و اجرای آن به هم مربوط اند.
مرحله چهارم : قضاوت و ارزش گذاری (داوری)؛ آیا فیلم در مجموع، از لحاظ هنری (ارزش های سینمایی) اثری ضعیف است یا قوی؟ این ضعف یا قوت در چه قسمت هایی از فیلم وجود دارد و علت آن چیست؟
می توان رویکردهای نقد را به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد:
- نقد معطوف به صاحب اثر؛ در این روی کرد، کارگردان صاحب اثر شناخته شده و گذشته او، همراه با ایدئولوژی اش و نگاهی به دیگر آثارش در نقد مورد توجه قرار می گیرد. (نقد اجتماعی – نقد روان شناختی)
- نقد معطوف به اثر؛ در این روی کرد، تنها خود اثر با توجه به عناصر ساختاری و به دور از ایدئولوژی صاحب اثر و جدا از دیگر آثارش مورد توجه است. (نقد فرمالیستی – نقد ساختارگرا)
- نقد معطوف به مخاطب؛ در این روی کرد، نگرش و برداشت مخاطب از اثر، مورد توجه است و بیان گر این نظریه است که هنر، بسته به نگاه و برداشت بیننده، تعریف و تعبیر می شود. (نقد هرمنوتیک – نقد پسا ساختارگرا)
عالی بود ممنون
خیلی عالی نوشتید ممنونم
چه نگاه متفاوتی