کتاب های تخصصی نقد فیلم

کتاب های تخصصی نقد فیلم مجموعه کتاب های معرفی شده زیر برای علاقه مندان به سینما و همچنین علاقمندان به نقد و تحلیل فیلم جمع آوری شده است. .

کتاب «راهنمای نگارش تحلیل فیلم» شرحی است خاص بر این که چگونه اندیشیدن درباره‌ی فیلم با نحوه‌ی نوشتن در مورد آن ارتباطی تنگاتنگ دارد و به شرح و بسط این واقعیت می‌پردازد که دانشجویان درباره‌ی موضوعی که مورد علاقه‌شان است و نسبت به آن آگاهی دارند بهتر می‌نویسند و این که امروزه موضوعات اندکی را می‌توان یافت که همانند سینما آن چنان جهان شمول باشند که بتوان از درک و فهم آن‌ها لذت برد. به عبارت دیگر، این کتاب دانشجویان را رفته رفته با فرایند تبدیل شدن لذت حاصل از تماشای فیلم به احساس رضایت برآمده از ابراز عقیده در مورد آن آشنا می‌کند. کتاب در هفت فصل تدوین شده که عناوین آن به این ترتیب است: «نوشتن درباره فیلم»، «تفکر، آمادگی برای تماشای فیلم و آغاز نوشتن درباره آن»، «اصطلاحات و موضوعات مربوط به تحلیل فیلم»، «شش رویکرد نوشتن درباره فیلم»، «سبک و ساختار متن»، «پژوهش سینمایی» و «ساختار پیش‌نویس». تیموتی کوریگان، استاد عالی‌رتبه رشته‌ی مطالعات سینمایی در دانشگاه پنسیلوانیا و سردبیر ژورنال «اقتباس» در دانشگاه آکسفورد است و تاکنون آثار متعددی در حوزه مطالعات سینمایی به قلم او منتشر شده. کتاب حاضر، نخستین اثر از این نویسنده است که به فارسی ترجمه و منتشر شده است. کتاب «راهنمای نگارش تحلیل فیلم» با ترجمه‌ی مزدا مرادعباسی، نویسنده، مترجم و منتقد سینما از سوی نشر مرکز منتشر شده است.

کتاب «ژانر فیلم، از کلاسیک تا پسا کلاسیک» یکی از کامل‌ترین و بهترین کتاب‌های موجود در زمینه ژانر است، حوزه‌ای که مانند بسیاری از مقوله‌های هنر، از تعدد آراء ضد و نقیض رنج می‌برد. هنوز هم بسیاری از منتقدان سینمایی وقتی می‌خواهند درباره درام یا دیگر ژانرهای سینمایی صحبت کنند نظری یکسان و یکدست ندارند و این یکی از مشکلات هنر سینما در حوزه تئوریک است. اما کتاب حاضر که توسط بری لنگفورد نوشته شده و حسام‌الدین موسوی به فارسی ترجمه‌اش کرده، در ۱۲ فصل به‌خوبی این نقص را برطرف کرده و دست‌کم در مواقعی که تعریف مشخصی برای این‌گونه موارد وجود ندارد، پاسخ روشنی ارائه کرده است. مثلاً وقتی در صفحه ۱۸۵ درباره مفهوم یک‌پارچه صحبت می‌شود مخاطب در یک لابیرنت بی‌سروته گیر نمی‌کند که منظور نویسنده و البته مترجم اثر، چیست چون به‌راحتی می‌توان به خواندن ادامه متن پاسخ روشنی به‌دست آورد و حتی می‌توان آن را به‌صورت خلاصه و نه ابتر، در اختیار خواننده دیگری قرار داد تا او هم متوجه منظور و هدف نویسنده شود.
مصداق دیگری هم وجود دارد، آن‌جا که نویسنده در صفحه ۱۳۰ کتاب درباره وجه تمایز وسترن قبل و بعد از جنگ جهانی دوم می‌نویسد و تاکید می‌کند که این تمایز بسیار خودآگانه بوده است چون بودجه‌ای که صرف ساخت وسترن‌های پیش از وقوع جنگ جهانی دوم شده بسیار کمتر از زمان بعد از آن تاریخ بوده و همین، تفاوت‌های مهمی را رقم زده است.
باید به این نکته هم توجه کنیم که کمبود استادان و صاحب‌نظران این رشته در داخل و نیاز به درک و دریافت تجربه‌های مولفان خارجی، از دلایل اهمیت کتاب «ژانر فیلم، از کلاسیک تا پسا کلاسیک» به شمار می‌رود.

کتاب مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی اثر سوزان هیوارد
یکی از بهترین و مفید‌ترین کتاب‌هایی که تا کنون در زمینه‌ی مطالعات سینمایی منتشر شده‌اند… دیدگاه هیوارد به نحو شگفت‌آوری تفکربرانگیز و آموزنده است. نشریه‌ی Film Waves هیوارد در این کتاب، که محل ملاقات و برخورد سویه‌های گوناگون اندیشه‌های فلسفی، زیبایی‌شناختی، روان‌کاوانه، زبان شناختی و نگره‌های سینمایی است، مهمترین مفاهیم، موضوعات، نظریه‌ها و بنیان‌های فلسفی و نظری مرتبط با تصویر متحرک را در قالب یک فرهنگ توصیفی توضیح داده.

موناکو اطلاعات فراوانی را یک جا جمع کرده و آن ها را به شیوه ای ساده اما روشمند کنار هم قرار داده است…بزرگ ترین مزیت این اثر،صرف نظر از وسعت دامنه مطالب تحت پوشش قابلیت آن را در تشریح و توضیح تکنیک ها و دیدگاه های پیچیده ای است که برای درک آن ها با روشی که در کتاب تشریح میشود نیاز به دانش قبلی هم نیست.این اثر علاوه بر این که به خواننده مبتدی و نوپا امکان فهم و دریفات نظرات پیچیده را میدهد به خواننده کهنه کار نیز لذت میبخشد.

این کتاب میخواهد دانشجویان را به نگاه انتقادی تری نسبت به فیلمی که تماشا میکنند، مجهز کند. نیمه اول هر فصل به معرفیِ کلیِ مسائل انتقادی و شرح آنها با ارجاع به فیلمهای مختلف اختصاص دارد.
نیمه دوم فصل به تجزیه و تحلیل یک یا دو فیلمی می پردازد که به مقوله مطرح شده در بخش اول مربوط است. عکسهای متعددی این مطالب را روشنتر و فهم آنها را آسان تر می سازند. انتخاب فیلمها در سراسر کتاب با این نیت صورت گرفته که میان آثاری که احتمالاً اغلب دانشجویان می شناسند (مثلاً آثار سینمای معاصر هالیوود) و فیلم هایی که نمونه تکنیک هایی از فیلم سازی هستند، که این دانشجویان نمی شناسند، مثلاً آثاری از سینمای ملی دیگر کشورها یا از دورههای گذشته تاریخ سینما، توازن برقرار باشد.
کتابشناسیِ پایان هر فصل، متون نوشتاریِ بیشتری در مورد مطالبی که در همان فصل تحلیل شده معرفی میکند. کتاب علاوه بر زیباییشناسی، توجه خود را به مقولات اجتماعی و فرهنگی نیز معطوف کرده است. به نظر ما همه این مقولات مهم هستند و در واقع نمی توان آنها را از هم جدا کرد. بدون شناختن چگونگیِ عملکرد فیلم به عنوان یک سیستم بازنمایی، مشکل بتوان به طرز معقولی از بازنمایی زنان و رنگین پوستان در سینما صحبت کرد. به همین شکل، نمی توان از ترکیب بندیِ بصری بدون توجه به مفهوم اجتماعیِ آن صحبت کرد.
در بخشی از کتاب کتاب «تعمق در فیلم»، می خوانیم: مردم، به دلایل مختلف، نسبت به یک فیلم واکنش های متفاوتی نشان می دهند. نقدنویسان فیلم هم اگرچه شغل شان این است که «فیلم را بفهمند»، معمولاً نظر واحدی ندارند. این آرای متناقض می توانند حقایق فراوانی را در مورد پیش فرض هایی که ریشه این واکنش ها است، نشان دهند، و تعمق در پیش فرض ها روش خوبی است برای آغاز تعمق در فیلم ها. اما به علاوه، خواهیم دید که روش های کارآمد فراوانی برای تعمق در فیلم وجود دارد و می توان فیلم را با رویکردهای فراوانی تجزیه و تحلیل کرد.
فرایندِ آموختنِ نحوه های فراوانِ تعمق در فیلم، لذت و شناخت ما از سینما را گسترش می دهد.البته نگاه نقاد و تحلیلی نباید لذت تماشای فیلم را از ما بگیرد، اما در برابر، توجه به مؤلفه های شکلی «فرمال» و مقولات فرهنگیِ فیلم، ما را به تماشاگرانی فعال تر و نکته بین تر تبدیل می کند.
به چالش گرفتن فیلم و نپذیرفتنِ هرآن چه که سازندگان و تولید کنندگان فیلم می گویند، کار لذت بخشی است. تعمق در فیلم، به معنای دیدن فیلم از منظر تماشاگری فعال و آگاه است، کاری که لذت ما از تماشای چنین هنر یگانه ای را صد چندان می کند. زیرا که هرچه نحوه تماشا و تفکر در مورد یک فیلم را بهتر بشناسیم، از آن چیزهای بیشتری دریافت می کنیم و از تماشای چند باره اش لذت فراوان می بریم؛ شاید حتی بیشتر از زمانی که داستانش هنوز برای مان تازه بود.

تاب «آناتومی فیلم» ، طی حدود یک چهارم قرن، یک متن آموزشی کارآمد در زمینه‌ی مطالعات سینمایی بوده است. هدف اصلی این کتاب، تجزیه و تحلیل آثار کلاسیک و مدرن سینمایی از طریق متنی موجز، روشن و خوشایند است تا درک و شناخت انتقادی درست‌تری از سینما به دانشجویان و علاقه‌مندان این حوزه عرضه کند. این اثر، فیلم را به عنوان متنی ارائه می کند که آن را باید مثر هر متن دیگری خواند. در واقع نویسنده می‌خواهد به دانشجو و علاقه‌مند جدی سینما کمک کند که با شناخت عناصر تشکیل‌دهنده‌ی ساختار یک فیلم بتواند به تفسیر آن بپردازد. از ویژگی‌های کتاب این است که نویسنده برای شناساندن گام به گام و تدریجی سینما به مخاطب، با مطالب پایه‌ای آغاز کرده و به تدریج به مباحث پیچیده‌تری مثل ژانر، فرامتن، نظریه‌ی مولف، تحلیل فیلم، و سرانجان تئوری و نقد فیلم پرداخته است. او در این مسیر، نمونه‌هایی غنی از آثار سینمایی گذشته و حال را به عنوان مثال به کار برده و موفق شده پوشش پر دامنه وعمیقی در زمینه‌ی ژانرها ارائه‌ی نثری ساده و قابل فهم، و پرهیز از زبان تخصصی مخاطب عام و گسترده را هدف گرفته است.

مولف در پیشگفتار این کتاب آورده است: من این کتاب را برای تمام نویسندگانی که زیر بار قواعد داستان پردازی کمر خم کرده اند نوشته ام. تئوری ها و اطلاعاتی که در اینجا ارائه می شود در نظر دارد تا به نویسندگان مسیری پیشنهاد دهد ورای هزار توی خفقان آور ساختار، قالب و قواعدی که داستان پردازی را احاطه کرده است. «۴۵ کهن الگوی شخصیت» کتابی است که به طراوت اشتیاق و بصیرتی که در قلب هر نویسنده ای وجود دارد احترام می گذارد.
هنگامی که شمای نویسنده تصمیم می گیرید تا داستان خود را بازگو کنید، عالبا به ایده ی خود علاقه مندید. درخشش و جرقه ی یک فکر بکر شما را به سوی صفحات سفید می کشاند تا مشتاقانه آنچه را در قلب خود به عنوان داستانی محشر حس می کنید مکتوب کنید.
سپس، جایی در میانه ی راه، از خود می پرسید آیا داستانتان واقعا داستان خوبی است. کسی دوست دارد آن را بخواند؟ شما نمی توانید سر در بیاورید که داستانتان به کدام سو می رود، و سرانجام به این نتیجه می رسید که آن را با سایر داستان های پرفروش مقایسه کنید. به زودی، در حین طراحی خطوط اصلی و تغییرات و تحولات شخصیت، بی خیال آن می شوید و سراغ ایده ی دیگری می روید، اما باز هم همین روال را تکرار می کنید. چه اتفاقی روی داده است؟ شما به قدری اسیر و گرفتار ساختار و طرح داستان شده اید که سر زندگی و طراوت خلاقانه ای را که در ابتدا شما را به سوی صفحات سفید می کشاند از دست داده اید.
قصد من از معرفی این کهن الگوها نشان دادن شخصیت های منحصر به فردی است که آماده ی کمک به شما هستند. هنگامی که ایده ی اساسی کهن الگوها را آموختید، می توانید هر کاری که دوست دارید با آنها بکنید. انها به درستی پایه و اساس و شالوده ای هستند که شخصیت ها ی شما روی آنها بنا خواهند شد. آنها به داستان های شما زندگی و انرژی خواهند افزود.

هدف این کتاب آشنا کردن شما با شکل کلی پینگ هاست؛دستورالعملی برای بعضی از متداول ترین کاربرد های پیرنگ های اصلی،اما به هیچ وجه شما را از تخطی از اصول اساسی هر کدام از پیرنگ ها منع نمیکند.فکر نکنید که باید حتی کوچک ترین جزئیات این کتاب را کپی کنید.پیرنگ یک روند است نه یک هدف؛هنگام ساخت پیرنگ تان آن را به عنوان توده از از خاک رس در نظر بگیرید که نیاز به قالب گیری محکمی دارد.حالت استاندارد پیرنگی را انتخاب کرده اید،در داستانی که میخواهید بنویسید به کار ببرید.از یک طرف داستان تان را وادار به متناسب بودن با آن نکنید و از طرف دیگر آن قدر شل نگیرید که هیچ تناسبی وجود نداشته باشد.پیرنگ فرم ایده ی شماست و هنگام نوشتن به آن شکل و تجسم میبخشد.هرکاری انجام می دهید.بدانید که شما در خدمت پیرنگ نیستید،پیرنگ در خدمت شماست.مجبورش کنید که برای تان کاری کند