کتاب های تخصصی روزنامه نگاری مجموعه کتاب های معرفی شده زیر برای علاقه مندان به کار روزنامه نگاری و رسانه جمع آوری شده است.
نثر کتاب مثلث طلایی نوشتن ساده و روان است مثالهای متعدد در مقولات آموزشی مطالب آن را کاربردی تر و خواندنی تر کرده و برجذابیت آن افزوده است.
کتاب باطرح دو پرسش اساسی “چرا می نویسم”؟ و “چگونه بنویسم”؟ با مطالبی تحت عنوان “عشق نویسندگی” آغاز شده است و در ادامه به سه راس طلایی نویسندگی یعنی هدف،کانال و مخاطب اشاره و هر یک توضیح داده شده است .همچنین ویژگی یک نوشته خوب با ذکر مثالهای متعدد تشریح شده است.
در فصل بعدی به ایده ها و سوژه پردازی پرداخته شده و راهنمایی هایی برای یافتن سوژه به نویسندگان ارایه داده است.
شیوه های گردآوری اطلاعات ، ساختار مقاله شروع و پایان خوب از دیگر عناوین کتاب است و در فصول آخر به تیتر و تیتر نویسی در مجله تایم و نیوزویک اشاراتی دارد.
الکس هیلی نویسنده کتاب معروف «ریشه ها» می گوید:«…و اما جوان های بسیاری به من مراجعه می کنند و می خواهند نویسنده باشند.من هم ضمن تشویق آنها و بیان گوشه ای از زندگی سخت دوران نویسندگی به آنان می گویم ، ببینید! بین نوشتن و نویسنده بودن فرق بسیار است. شما باید بخواهید که بنویسید و نه این که بخواهید فقط نویسنده باشید.»
این نقل قولی است که دکتر احمد توکلی روزنامه نگار ، نویسنده و استاد دانشگاه در آغاز اولین فصل از کتاب تازه اش «مثلث طلایی نوشتن برای مطبوعات» در پاسخ به دانشجویی که می خواهد بداند در کلاس او می تواند یک مقاله نویس مطرح در مطبوعات کشور شود یا خیر؛ ارائه کرده است.
کتاب «مثلث طلایی نوشتن» در واقع همان چیزی است که بسیاری از علاقه مندان امروزی به نویسندگی به آن نیازمند هستند.
اگرچه احمد توکلی خود در ابتدا پیش شرط اولیه یک نویسنده توانمند شدن را نویسندگی می داند و نه نویسنده شدن! این کتاب حتی برای آنها که می خواهند نویسنده باشند نیز مفید است.
چرا که به آنها می آموزد که چگونه باید برای رسیدن به هدف تنها بنویسند و بدانند که «برای نویسنده شدن باید نوشت» و کتاب ها البته به ما دانش فنی نویسندگی را می آموزند.
«مثلث طلایی نوشتن» در ۹ فصل خواننده را با «عشق نویسندگی» ، «رئوس طلایی نوشتن» ، «مثلث طلایی نوشتن» ، «ایده یابی» ، «جمع آوری اطلاعات»، «ساختار مقاله» ، «تفاوت مقاله خبری و غیرخبری» ، «تیتر نویسی» و «عشق نوشتن» آشنا می سازد و در هر یک از فصول با ریزه کاریهای فراوانی در راه نویسنده شدن آشنا می سازد.
این اثر دکتر احمد توکلی که جنبه های آموزشی و عملی زیادی در بر دارد حاوی دو پیوست است که عنوان اولی «تیتر حرفه ای یا تیتر دوپهلو…» نام دارد و کاری است از بزرگمهر شرف الدینی و دیگری «سرآغاز مقاله نویسی در مطبوعات ایران…» به قلم سیدفرید قاسمی است که خود از نامداران عرصه مطبوعات و روزنامه نگاری است.
کتاب شیوه‌های مقاله‌نویسی واریش جدیدی بر کتاب «مثلث طلایی نوشتن» است، با اضافاتی که رویکرد کتاب را تغییر داده است. پیشگفتار کتاب تا حدودی این تغییرات را توضیح می‌دهد: جادوی نوشتن، همیشه وسوسه‌کننده است! بویژه برای کسانی که می‌خواهند اندیشه خود را به وسعت بی‌کرانه همنوعان خود تکثیر کنند. نویسندگان روزنامه‌نگار از آن جمله‌اند؛ و از آنجایی که ارائه تفکر با کلمات سرگردان و پریشان- اگرچه قوی- مقوم هیچ خوانش و هیچ معنایی نیست، باید قالب‌هایی را جست تا این اندیشه را شاکله‌ای موزون و ساختاری منطقی بخشد. کتاب پیش رو درباره شیوه‌های مقاله‌نویسی و البته فنونی که می‌تواند نوشته ما را موثرتر سازد، سخن می‌گوید. در بخش اول کتاب بیشتر درباره قالب‌ها سخن گفته شده و تلاش این است که چارچوبی منطقی ترسیم شود تا محدوده نوشتار ما، در تنوع عناوین ستون‌های نوشتاری در مطبوعات و رسانه‌ها، منطبق با استاندارد لازم و تعریف‌شده باشد. پیوست این بخش، اختصاص به برخی نمونه‌ها درباره مقاله مطبوعاتی، سرمقاله، یادداشت، تحلیل و نقد دارد، تا مخاطب را به درک درستی از چیستی موضوع هدایت کند؛ البته از آنجایی که دایره خلاقیت در نویسندگی، گسترده و تنوع در فنون ارائه پیام زیاد است، بدون تردید این مثال‌ها در برگیرنده تمامی ابعاد موضوع نیست و انتظار این است که مخاطبان خود نیز، از میان مقالات مطبوعاتی، مثالهای بیشتری را تجزیه و تحلیل کنند. بخش دوم درباره «مثلث طلایی نوشتن»، بیشتر برجنبه‌های خلاقانه نوشتن تاکید دارد و می‌تواند آموزشی باشد برای موثرنویسی و چگونگی شیوه‌های قوام‌بخشی به کلمات، عبارات و جمله‌ها؛ یعنی همان جادوی نوشتن! کتاب مثلث طلایی نوشتن، با چاپ چهارم نشان داد موقعیت خوبی در میان مخاطبان خود، بویژه روزنامه‌نگاران پیدا کرده است و این ویرایش، تلاش دارد با توجه به افزوده‌های جدید، ضمن کامل‌تر کردن موضوع و اقناع بیشتر روزنامه‌نگاران و علاقه‌مندان مقاله‌نویسی، طیف دانشجویان رشته روزنامه‌نگاری و علوم ارتباطات را نیز با خود همراه سازد. تاکید می‌شود، اگرچه رویکرد مجموعه بر تشریح فنون مقاله‌نویسی استوار است، لکن در بخش موثرنویسی، می‌تواند توانایی مخاطب را در دیگر مقوله‌های نوشتاری مانند گزارش و گزارش‌خبری نیز توسعه بخشد.
این کتاب برای جوانانی نوشته شده است که علاقه‌مند به حرفه روزنامه‌نگاری هستند و می‌خواهند در این حرفه رشد کنند و پله‌های ترقی یک به یک بپیمایند.برای کسانی که در مرحله تصمیم‌گیری هستند، یا در آغاز راهند، و البته توصیه‌های خوبی برای دانشجویان رشته روزنامه‌نگاری و علوم ارتباطات دارد که زمان و محیط دانشجویی را چگونه می‌توانند به یک فرصت خوب برای آینده‌ای بهتر مبدل سازند. علاوه بر مولف کتاب، روزنامه‌نگاران مطرحی از جمله دکتر مهدی فرقانی، دکتر حسن نمکدوست، دکتر مجید رضائیان، دکتر یونس شکرخواه، استاد فریدون صدیقی و استاد علی اکبر قاضی‌زاده نیز در این مجموعه حضور دارند و برخی سوال‌ها برای چگونه روزنامه‌نگار شدن را پاسخ می‌دهند. در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: حرفه روزنامه‌نگاری حرفه‌ای جذاب است، می‌تواند همزمان که به بازیگوشی‌های دوران جوانی ما پاسخ مثبت می‌دهد، به عنوان یک حرفه شیک، آنجایی که ما را با آدم‌های مشهور در هر حوزه‌ای محشور می‌سازد، غروری احمقانه نصیب‌مان کند و انجایی که ما را به وادی نویسندگی و ادبیات می‌کشاند، وسوسه برانگیز باشد. هول و هراس را در مقدمه پایان می‌دهم، جایی که از شما می‌خواهم ابتدا با خودتان فکر کنید چرا می‌خواهید وارد این عرصه شوید؟ به دنبال چه هستید؟ یک لقمه نان؟ شغلی که می‌شود چند سالی بی‌خیالی‌های جوانی را در آن سپری کرد؟ یا رویای شهرت به هر قیمت! روزنامه‌نگاری قبل از آنکه یک شغل باشد، یک تعهد است. تعهد یک انسان مسئول که می‌خواهد خودش و جامعه را رو به جلو هدایت کند. بدنبال آن است که شرایط زندگی مردم را بهبود ببخشد. به پسرفت‌ها، و پیشرفت‌ها توجه دارد، ناعدالتی و ظلم را بر نمی‌تابد، ناامنی، فقر و بی‌سوادی جامعه او را آزار می‌دهد. مقاوم و تلاشگر است و خودش را وکیل مردم می‌داند. در این مجموعه درباره وظیفه روزانه یک روزنامه‌نگار، رفتار حرفه‌ای در محیط کار، پایبندی به اصول حرفه‌ای، چالش‌های محیط دانشگاه و تحریریه توصیه‌های مفیدی شده است.
«خبرنویسی پیشرفته به زبان ساده» (سبک‌های جدید، فیچرهای خبری) نوشته‌ی احمد توکلی با مطالبی همچون خبر، شکلات کاکائو، یک پرس خبر، مخلفات سفره‌ی خبر، باید و نبایدهای خبرنگاری، قدرت نویسندگی خلاق، تکنیک عبور، تکنیک‌های حفظ هیجان و اشتیاق، جملات ساده برای بیان اطلاعات پیچیده و سبک‌های خبری همچون سبک ساعت شنی، سبک گیلاس، سبک وال استریت ژورنال، سبک داستانی و چهارضلعی معیار همراه است. بخش نخست به زبان ساده‌تر ی نگارش شده. یک دانشجوی تازه‌وارد رشته خبرنگاری یا یک خبرنگار تازه‌کار به راحتی با این بخش از کتاب ارتباط برقرار می‌کند ولی فردی هم که سال‌ها در این حوزه مطالعه و کار کرده، از این بخش کتاب دست‌خالی بر نمی‌گردد. در این بخش که زبانش ساده‌تر است و بنیادی‌ترین اصول خبرنگاری را بازگو می‌کند. در بخش دوم کتاب به اصول و سبک‌های خبرنویسی پرداخته شده است. اما خواننده با ساختارهای پیشرفته‌تر خبر روبروست. این بخش احتمالا مخاطب حرفه‌ای‌تر دارد. زبان نگارش کتاب‌هم اندکی رسمی‌تر شده و سبک‌هایی در خبر نویسی معرفی می‌شوند که با سبک‌های معمول که تاکنون مورد استفاده بوده‌اند، تفاوت دارند. شاید بشود تمام هدف کتاب را به همین هدف خلاصه کرد. این اثر می‌کوشد با مثال‌ها و نقل قول‌های فراوان، ابتدا بگوید خبر چیست، بعد بایدها و نبایدهای آن را شرح دهد، به فرآیند تولید آن بپردازد، از مصاحبه خبری بگوید، ارزش‌های خبری را بکاود و سبک‌های نوین خبرنویسی را شرح دهد. اما در نهایت مولف نمی‌خواهد خبرنویسی را تغییر دهد. کاری هم با ویرایش و درست‌نویسی ندارد. «نگاه به خبر» هدف اوست. اگر این کتاب بتواند نگاه خواننده را به خبر تغییر دهد، او را یک «خبر نویس پیشرفته» کرده است. اما کتاب نه فقط از راه تئوری، که از میان نگاهی دوباره و فشرده به همه اصول خبرنویسی و فرآیند تهیه خبر، می‌خواهد نگاه جدید را تثبیت کند.
کتاب روزنامه‌نگاری در رسانه‌های اجتماعی در هفت فصل تنظیم شده است و هر فصل آن (به‌جز فصل اول که به‌طور کلی درباره مفهوم رسانه‌های اجتماعی و ویژگی‌هایش است) به یکی از گونه‌های رسانه‌های اجتماعی می‌پردازد. در فصل اول با عنوان مفهوم رسانه‌های اجتماعی، ابتدا پدیده وب ۲ مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس به تعریف، ویژگی‌ها و گونه‌های مختلف رسانه‌های اجتماعی پرداخته می‌شود. فصل دوم به تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر روزنامه‌نگاری و دگرگونی‌های عمیقی که در عرصه دیجیتال به‌وقوع پیوسته، می‌پردازد. در این فصل پس از بررسی مفهوم شبکه اجتماعی، به پیدایش و برخی از مهم‌ترین تحولات شبکه‌های اجتماعی پرداخته می‌شود. در بخش‌های دیگر، توصیه‌ها و راهنمایی‌هایی برای حضور روزنامه‌نگاران در شبکه‌های اجتماعی، اصول کاربری شبکه‌های اجتماعی و نحوه گفت‌وگوی دوسویه روزنامه‌نگاران با مخاطبان‌شان در شبکه‌های اجتماعی و همچنین به‌عنوان یک نمونه عملی، دستورالعمل کاربری شبکه‌های اجتماعی در خبرگزاری رویترز ارائه شده است. در فصل سوم وبلاگ‌ها به‌عنوان شناخته‌شده‌ترین گونه رسانه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرند. مهم‌ترین بحث‌هایی که در این فصل به آنها پرداخته شده است، عبارت‌اند از: تعریف، ویژگی‌ها و تکنولوژی‌های وبلاگ‌ها، وبلاگ‌ها در زیست‌بوم روزنامه‌نگاری، گونه‌شناسی وبلاگ‌های روزنامه‌نگاری و همچنین وبلاگ‌ها و آینده روزنامه‌نگاری. فصل چهارم درباره میکروبلاگ‌ها و محبوب‌ترین سرویس آن یعنی توئیتر به‌عنوان یکی از تکنولوژی‌های رسانه‌های اجتماعی که انتشار فوری قطعه‌های کوتاهِ داده‌ها از انواع منابع رسمی و غیررسمی را برای روزنامه‌نگاران امکان‌پذیر می‌سازد، بحث می‌کند. در این فصل همچنین کاربرد توئیتر برای روزنامه‌نگاران، نحوه تأیید صحت اخبار فوری در توئیتر و سیاست‌های سازمان‌های خبری در استفاده از توئیتر مورد توجه قرار گرفته است. فصل پنجم درباره پادکست‌ها و کاربرد آنها در روزنامه‌نگاری بحث می‌کند. در این فصل پس از ارائه تعریفِ پادکست به چگونگی ظهور این رسانه کوچک، ویژگی‌ها و کاربردهای آن و همچنین نحوه استفاده رسانه‌های جریان اصلی از پادکست‌ها پرداخته شده است. فصل ششم به کاوش در استفاده از تکنولوژی ویکی در زمینه روزنامه‌نگاری می‌پردازد. در این فصل، ویکی‌نیوز به‌عنوان یکی از موفق‌ترین پروژه‌های ویکی در روزنامه‌نگاری مورد بررسی قرار می‌گیرد. در فصل آخر کتاب نیز تأثیر یوتیوب به‌عنوان یکی از معروف‌ترین سایت‌های به‌اشتراک‌گذاری محتوا بر روزنامه‌نگاری تشریح شده است. یوتیوب به همه کسانی که به هر نحوی امکان دسترسی به اینترنت را دارند، اجازه داده است تا به‌عنوان یک منبع خبریِ تصویری هر آن‌چه را که جالب و قابل توجه است با دیگران به‌اشتراک بگذارند. یوتیوب و تاریخچه آن، محتوا در یوتیوب، راهنمای یوتیوب برای گزارشگران، یوتیوب و اخبار و همچنین تغییر رویکرد سازمان‌های خبری در استفاده از محتوای تولیدشده توسط کاربران از بحث‌های مهم در این فصل است. نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب آورده است: «رسانه‌های اجتماعی در حال تغییر روزنامه‌نگاری هستند. تکنولوژی‌های مربوط به رسانه‌های اجتماعی طیف وسیعی از شهروندان را قادر ساخته‌اند که در جمع‌آوری، پالایش و توزیع اخبار مشارکت داشته باشند. با پیدایش رسانه‌های اجتماعی، اخبار دیگر به‌طور انحصاری در اختیار روزنامه‌نگاران و رسانه‌های جریان اصلی قرار ندارد، بلکه از زیست‌بومی برمی‌خیزد که در آن روزنامه‌نگاران، منابع و شهروندان به رَدوبدل‌کردن اطلاعات می‌پردازند. در این زیست‌بوم جدیدِ رسانه‌ای افراد غیرروزنامه‌نگار یا همان شهروندانِ روزنامه‌نگار به‌عنوان منابعی جدید برای سازمان‌های خبری جریان اصلی عمل می‌کنند؛ حال این کار ممکن است یا با تهیه اخبار و اطلاعاتِ مستقیم و داوطلبانه انجام شود یا با ارسال نظر، عکس و تصاویر ویدئویی که از میان آنها می‌توان دست به انتخاب و بازنشر زد. البته، روزنامه‌نگاران در ابتدا این منابع جدید را تهدیدی برای حرفه خود می‌دانستند، اما به‌تدریج در حال بهره‌مندی از مزایای آن هستند.
- در این مجموعه سعی شده است، شیوه نگارش ادبی با کارکردهای رسانه‌ای –که الزامات مخصوص به خود دارد- دیده شود. به همین علت، نویسنده در بعضی مباحث کمی متفاوت از نوشته‌های موجود به شیوه نگارش در رسانه‌ها نگاه کرده است.
- از آنجایی که بسیاری کلمات بیگانه وارد زبان ما شده و برخی پذیرفته شده است، تاکید کتاب به جای آنکه بر فارسی‌نویسی صِرف باشد، بر پرهیز از افراط و تفریط گذاشته شده است.
- چون کتاب، برای دانشجویان علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری نوشته شده است و پیش‌نیاز درس‌های تخصصی است، به منظور آماده ساختن ابتدایی دانشجویان، برخی واژه‌های تخصصی در خبرنویسی و روزنامه‌نگاری در پانوشته‌ها توضیح داده شده است که ممکن است برای افراد کارکشته و یا روزنامه‌نگاران بدیهی و تکراری باشد.
- در پایان هر بخش یا فصل سوال‌ها و تمرین‌هایی گذاشته شده است که توجه به آنها می‌تواند به پیشبرد موضوعات کمک بیشتری کند.
بدون شک زبان، سازنده هویت ملی و فرهنگی یک ملت است و از طریق آن است که ارتباطات فکری و فرهنگی در جامعه شکل می‌گیرد. و تردیدی نیست که این موضوع در میان مللی که دارای سابقه فرهنگی و تاریخی ریشه‌دارتری هستند، نمایش پررنگ‌تری دارد.زبان ما فارسی، خوشبختانه از جلمه این زبان‌ها است و از تاریخ، فرهنگ و تمدنی ارزشمند و کم نظیر نشات می‌گیرد. احترام به زبان که با بکارگیری اصولی آن ممکن می‌شود، احترام به فرهیختگی یک ملت است، قواعد بازی‌های زبانی، قواعد فکری، علمی و فنی یک ملت را شکل می‌دهد و حتی برروی ارتباطات بین ملل نیز اثرگذار است، لذا مهم است که نهادهای مسئول از آن پاسداری کنند. از جمله مهم‌ترین نهادهای مسئول در این رابطه بدون شک رسانه‌ها هستند و بعید است کسی درباره فرهنگ‌ساز بودن رسانه‌ها تردید داشته باشد و بعید است، کسی بتواند نقش و تاثیر رسانه‌ها را در جامعه‌پذیرساختن انسان‌ها و شهروندسازی منکر شود. لذا رسانه‌ها اگر قادرند، باورهای ما و حتی جهان ما را شکل دهند، بدون تردید زبان و ادبیات ما را نیز تحت سیطره خود دارند. امروزه اگر چه نقش رسانه‌ها برای انتقال زبان، با نهادهای آموزشی و خانواده به مشارکت گذاشته شده است، بدون هیچ اغراق و بزرگ‌نمایی باید اعتراف کرد که در این زمینه، خانواده و نهادهای آموزشی نیز متاثر از رسانه‌ها عمل می‌کنند. بر این اساس انتخاب واژه‌ها، عبارات و جملاتی که مردم در خانه، محل‌کار و کوچه و خیابان برای معناسازی کنار هم قرار می‌دهند تاتفکری را به دیگران انتقال دهند، بیش از هر چیز حاصل و بازتاب رسانه‌هایی است که در همه جا ما را احاطه کرده‌اند. در اینجا وقتی سخن از «زبان» به میان می‌آید، از دو منظر می‌شود به آن نگاه کرد، یکی از منظر «زبان‌شناسی» و دیگری از منظر «ادبیات نوشتاری» و به عبارتی «شیوه نگارش ادبی»است. در بحث زبان‌شناسی که موضوعی به مراتب پیچیده‌تر است، مخاطب را باید با «سواد رسانه‌ای» آشنا ساخت، و از منظر دوم که هدف این نوشتار است، ما به «اصول نگارش فارسی در مطبوعات و رسانه‌ها» که مخاطبان آن روزنامه‌نگاران و دانشجویان علوم ارتباطات هستند، خواهیم پرداخت.
«گزارش نویسی در مطبوعات» عنوان کتابی به قلم احمد توکلی استاد علوم ارتباطات است که توسط انتشارات ایران- وابسته به مؤسسه مطبوعاتی ایران- به چاپ سوم رسید. احمد توکلی علاوه بر تدریس روزنامه نگاری و علوم ارتباطات در دانشگاه‌های کشور و شناخت مباحث تئوریک این عرصه، سال‌ها تجربه روزنامه‌نگاری و سردبیری روزنامه‌ها را نیز در کارنامه‌اش دارد و حاصل آن تألیف و ترجمه چندین اثر در زمینه روزنامه نگاری است. گزارش نویسی یکی از شاخه‌های مهم و تخصصی روزنامه نگاری است، توکلی در این کتاب بیست گزارش برگزیده از مجله‌ها و روزنامه‌های ایران و جهان را انتخاب کرده و به پیوست مجموعه‌ای از نقطه نظرهای حرفه‌ای روزنامه نگاری و استادان صاحبنام را درباره ویژگی‌های یک گزارش خوب آورده است. در این کتاب با انواع گزارش، اهمیت و جایگاه هر کدام، مراحل مختلف تهیه گزارش و… آشنا می‌شوید.
مرسی از سایت خوبتون